Bogusławski jest, a nie ma prawa go być

Mamy w zbiorach zdjęcie, które stanowi nie lada zagadkę. Problem w tym, że mamy o nim sporo informacji, ale połączenie ich wszystkich w całość nie pozwala precyzyjnie określić roku wykonania tej pięknej fotografii.

fot. Anna Urbańska

Do biblioteki trafiła ona dzięki Kazimierzowi Hieronimowi Orłowi, wieloletniemu pracownikowi łańcuckiego powiatu: Wydziału i Starostwa. Karierę w naszym mieście rozpoczął w latach 1932 - 1933, kiedy to sporządzał bilanse Kasy Zaliczkowej i Banku Spółdzielczego. Od 1934 roku pracował jako inspektor samorządu gminnego w Wydziale Powiatowym. Po wojnie wrócił na swoje stanowisko. Te szczegóły są nam znane dzięki życiorysowi spisanemu własną ręką pana Kazimierza i przechowywanemu w Zbiorach Regionalnych.

Kazimierz Orzeł - urzędnik łańcucki i pracownik starostwa od 1932 roku - podpisał powyższą fotografię datą "1935 rok".

I na tym śledztwo detektywistyczne powinno się zacząć i na tym zakończyć, teoretycznie przecież datowanie nie powinno podlegać dyskusji.

Tyle że podlegać jej musi.

ze zbiorów regionalnych MBP w Łańcucie

Spójrzmy na godło, na którym biały orzeł rozpościera swoje wielkie skrzydła nad grupą urzędników pracujących dla młodego, niepodległego państwa polskiego. Widoczny na zdjęciu projekt zakończył swoją karierę w 1927 roku, wtedy władze zdecydowały o zmianie i przyjęły na herb Polski koncept Zygmunta Kamińskiego. Niech Was nie zwiedzie teoretyczny brak korony na głowie orła - przy dużym powiększeniu zdjęcia jest widoczna, była po prostu o wiele ciemniejsza od bieli upierzenia ptaka narodowego i aparat niezbyt wyraźnie ją wychwycił.

Nawet jeśli założymy, że godło narodowe w sali obrad powiatu nie zostało wymienione w 1927 roku, tylko trochę później, to sugerowanie, że wisiało niezmienione przez 8 lat wydaje się mocno naciągane. 

Na zdjęciu siedzą (wg książki "Powiat łańcucki wczoraj i dziś", Łańcut - Rzeszów 2020) - pierwszy z prawej Antoni Kisała, wójt Handzlówki w latach 1928-1932 oraz pierwszy z lewej Jan Rzepka, członek Rady Powiatowej w Łańcucie w tych samych latach. Ich obecność teoretycznie osadza zdjęcie w okresie ich pracy dla powiatu. 

Na ścianie wisi portret Józefa Piłsudskiego, który był szefem rządu od 1926 do 1928 roku, a potem ponownie w 1930 roku. Podobizna marszałka obok Ignacego Mościckiego sugeruje, że są to najwyższe władze państwowe - prezydent i premier.

Detektyw, po złączeniu powyższych faktów w całość, prawdopodobnie sugerowałby datę "1928 rok", bo wymiana godła na nowe mogła trwać ok. roku - jest to prawdopodobne. 

Koniec problemu? Bynajmniej.

Problemem jest postać siedząca w centrum zdjęcia, którą pracownik Wydziału Powiatowego od roku 1932 i podwładny starosty, Kazimierz Orzeł, zidentyfikował jako Stanisława Roberta Bogusławskiego. Wg książki "Powiat łańcucki wczoraj i dziś" oraz Wikipedii Bogusławski pełnił funkcję starosty Łańcuckiego w latach 1933-1937. Rok rozpoczęcia przez niego pracy na tym stanowisku rozmijałby się zupełnie z powyższymi faktami - godłem, portretem Piłsudskiego oraz pracą dla powiatu Rzepki i Kisały. 

Wiemy, że Orzeł nie pomylił się w podpisaniu podobizny przełożonego, bo na zdjęciach z Łucka, które można znaleźć w zbiorach NAC, widnieje ten sam człowiek, a wiemy, że Stanisław Robert Bogusławski był starostą w Równie i w Łucku w 1933 r.

Prezydium Komitetu Targów Wołyńskich, 1933. Widoczny m.in. starosta rówieński Stanisław Robert Bogusławski. Zbiory NAC

Prezydium Komitetu Targów Wołyńskich, 1933. Widoczny m.in. starosta rówieński Stanisław Robert Bogusławski. Zbiory NAC

Wiemy też, że w 1927 roku starostą był Tadeusz Łodziński (w październiku uczestniczył w poświęceniu szkoły w Brzyskiej Woli), był nim także w 1928 roku, kiedy to brał udział w otwarciu szkoły w Górnicy. I był nim w 1929 r., ponieważ o jego rządach pisała "Polska Zbrojna" (nr 77a, 19 III 1929, s. 77). W tym roku zakończył swoją pracę na tym stanowisku ("Lwowski Dziennik Wojewódzki", 10 XII 1929). 

Skoro na zdjęciu nie ma Łodzińskiego, tylko jest Bogusławski, to który będzie to rok? Jak długo wisiało na ścianie sali obrad nieaktualne godło państwa? ;) Może jest to rok 1930, w którym Piłsudski wrócił na chwilę do premierowania? Ale w tym roku, w styczniu, starostą został mianowany Leonard Chrzanowski („Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 2, s. 44, 10 lutego 1930).

ze zbiorów MBP w Łańcucie, starosta Łodziński w 1928 roku, Białobrzegi

Gdyby pracownicy Wydziału Powiatowego totalnie zaspali i nie uaktualniali obrazów na ścianach urzędu całymi latami, mógłby to być rok 1931 lub 1932 (bo wtedy uzasadniona byłaby obecność na zdjęciach Kisały i Rzepki). Ale co z Bogusławskim? Skąd wziąłby się na zdjęciu, skoro podobno szefem powiatu był wtedy Chrzanowski, a wiemy, że w 1933 r. Bogusławski był starostą w Łucku, zaraz przed tym, gdy wylądował w Łańcucie? 

Może rzeczywiście jest to rok 1934 lub 1935, jak sugeruje Orzeł, ale wtedy to już tylko Bogusławski zgadzałby się na tym tajemniczym zdjęciu.

Stanisław Robert Bogusławski na pewno był starostą łańcuckim do 1937 roku, bo o zakończeniu przez niego kadencji pisała gazeta "Wschód. Życie miast i wsi województw południowo-wschodnich".

Na zdjęciu siedzi - trzeci od prawej - hrabia Alfred Potocki. Nie siedzi na nim natomiast - jak sugerują niektóre źródła - ksiądz prałat Walenty Mazanek.

Praca detektywa-archiwisty nigdy się nie kończy. Niczym Indiana Jones przekopuje się godzinami przez dostępne źródła, żeby podpisać jedno zdjęcie. Może ktoś ma jeszcze jakieś materiały, które pomogą zamknąć teczkę ze sprawą "Bogusławski jest, a nie ma prawa go być"? :D

fot. Anna Urbańska